Temat:
Sposoby wzbogacania słownictwa. (cd.)
1.
Język żyje. Słowa „umierają”- wczoraj mówiliśmy o archaizmach. Do języka
wkraczają też nowe
słowa - -neologizmy.
z greckiego: neos
-
nowy logos-
słowo
Rodzaje
neologizmów:
Oprócz tych neologizmów
istnieją też neologizmy artystyczne (poetyckie)
– tworzą je pisarze,
poeci, by lepiej
wyrazić swe odczucia, wrażenia i przeżycia. Są one przejawem ich inwencji
twórczej i nieskrępowanej
wyobraźni, pełnią funkcję środków
artystycznych. Neologizmy
artystyczne rzadko wchodzą do
ogólnego słownictwa.
W
XX wieku trzech było mistrzów neologizmów artystycznych: Leśmian, Białoszewski
i Lem.
Przeczytaj
fragment wiersza B. Leśmiana. Wypisz neologizmy artystyczne.
Ogród pana Błyszczyńskiego zielenieje na wymroczu.
gdzie się cud rozrasta w zgrozę i bezprawie.
Sam go wywiódł z nicości błyszczydłami swych oczu
I utrwalił na podśnionej drzewom trawie.
2.Zapożyczenia-
to wyrazy i zwroty, które zostały przejęte w całości
lub w części z innego
języka.
Są wprowadzane do języka w związku z pojawieniem się nowych przedmiotów, np. komputer,
dyskietka,
zawodów nieznanych wcześniej w Polsce, np. diler ‚osoba pośrednicząca w aktach kupna
i sprzedaży’, menedżer ‚osoba zarządzająca
przedsiębiorstwem lub jego częścią, oraz
różnych
czynności i zjawisk, które nie miały polskiej nazwy w momencie,
kiedy w innych językach już
takowa istniała, np. konstytucja,
profanacja, weekend, serwis. Wiele zapożyczeń
jest także wynikiem
mody, przejawem snobizmu lub bezmyślnością użytkowników języka.
Historia naszych zapożyczeń sięga czasów jeszcze przed
powstaniem państwa.
Kiedy
używamy zapożyczeń?
a.jeśli brak polskiego odpowiednika, np. laptop, jogurt
b.jeśli to wyraz międzynarodowy, występujący w innych językach, np. hotel, pizza, radio
c.jeśli to terminy naukowe, np. gramatyka, kardiologia, enzym
Kiedy
nie należy używać wyrazów obcych?
a. jeśli mamy polski odpowiednik
b . jeśli nie mamy pewności, że znamy znaczenie wyrazu obcego
c. jeśli odbiorca naszej wypowiedzi nie zna znaczenia wyrazu obcego
Notatka
z lekcji powinna pojawić się w zeszytach- wszystkie definicje i treści zapisane pogrubioną
czcionką.
Więcej
o neologizmach:
Więcej
o zapożyczeniach:
Jak obce wyrazy trafiają do języka?
- Na początku istnienia państwa polskiego w naszym języku pojawiły się wyrazy zapożyczone z łaciny, często za pośrednictwem języka czeskiego (stamtąd pochodziła przecież Dobrawa – żona Mieszka, dzięki której przyjęliśmy chrześcijaństwo!). To m.in. wyrazy: kościół, ołtarz, msza, pacierz, obywatel.
- Z kolei z języka niemieckiego pochodzi wiele wyrazów związanych z życiem miejskim, rzemiosłem i gospodarką: ratusz, rynek, czynsz, burmistrz, gmina, handel, druk, rachunek.
- Wyrazy zapożyczone z języka włoskiego przybyły do Polski wraz z królową Boną. Są to m.in. kalafior, kalarepa, karoca, tort, marcepan, szpada.
- Za sprawą królowych: Marii Ludwiki i Marii Kazimiery (Marysieńki) do języka polskiego trafiło wiele francuskich wyrazów – np. fryzjer, dama, awangarda.
- Ostatnio język polski „zaatakowały” wyrazy pochodzenia angielskiego. Nic w tym dziwnego – przecież ten język jest dziś najpopularniejszy, można się nim porozumieć na całym świecie! Wiele z tych wyrazów to nazwy rzeczy i zjawisk, które w naszym języku nie mają własnych nazw. Bo jak przetłumaczyć „komputer”? Maszyna licząco-myśląca? Obrzydliwie to brzmi! Często są to nazwy nowych zawodów, sportów lub technicznych nowinek – np. snowboard, internet, surfing, notebook, pager, talk show. Jednak coraz częściej do języka polskiego przenikają wyrazy, które już mają swoje odpowiedniki: Np: okay – w porządku, lunch – obiad, thanks – dzięki, sorry – przepraszam, shop – sklep, hit – przebój.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz